Feministen met een blinddoek

Door Dirk Verhofstadt
Bron: destandaard.be

,,Vrouwen moeten overal hun mening kunnen vormen en niet alleen in zelforganisaties.'' (Els Flour trok namens het Vrouwen Overleg Komitee afgelopen donderdag van leer tegen Dirk Verhofstadt en diens weg naar emancipatie voor de moslimvrouw. Dirk Verhofstadt dient haar vandaag van repliek.)

STEEDS meer moslimvrouwen in het Westen dragen - al dan niet vrijwillig - een hoofddoek. Maar ik heb de indruk dat nogal wat westerse feministen een blinddoek dragen. In haar bijdrage in De Standaard van 9 november, naar aanleiding van de Vrouwendag in Antwerpen, uitte Els Flour namens het Vrouwen Overleg Komitee stevige kritiek op mijn boek De derde feministische golf . Ze verwijt me een gebrek aan meerstemmigheid in het debat, dat ik te weinig rekening hou met de maatschappelijke context waarin allochtonen zich bevinden en dat we de eigen (westerse) positie niet tot norm mogen verheffen. Verder zou ik te weinig aandacht hebben voor vormen van ongelijkheid en onderdrukking die ook in 'onze cultuur' nog aanwezig zijn. Ik vrees dat Els Flour mijn boek niet goed gelezen heeft.

Diverse malen wijs ik er in mijn boek op dat ook in onze samenleving nog tal van onrechtvaardigheden bestaan ten aanzien van vrouwen die moeten bestreden worden. Het zijn net liberale filosofen - van John Stuart Mill die als eerste opkwam voor stemrecht voor vrouwen, tot Martha Nussbaum met haar capabilities approach om de rechten van vrouwen veilig te stellen - die opkomen voor het recht op zelfbeschikking van elk individu, zowel bij ons als in de islamwereld. Dat onderdrukking, huiselijk geweld en verkrachtingen ook binnen autochtone gezinnen voorkomen is een realiteit waar we keihard moeten tegen optreden. Die realiteit mag echter geen excuus zijn om onze ogen te sluiten voor de ronduit schandelijke praktijken die in naam van culturele en religieuze gewoontes en bepalingen dagelijks gebeuren. In mijn boek heb ik het daarbij niet over dé islam zoals Els Flour suggereert, maar wel over orthodoxe moslims, vooral mannen, die 'heilige' teksten misbruiken om vrouwen in een tweederangspositie te houden.

Haar verwijzing naar de maatschappelijke context waarin allochtonen moeten leven, een wereld van racisme en discriminatie, is terecht, ook dat haal ik in mijn boek expliciet aan. Maar dat mag evenmin een excuus zijn om te zwijgen over onmenselijke praktijken als verplichte sluiering, gedwongen huwelijken, genitale verminkingen, verstotingen en eremoorden. Els Flour beweert dat de westerse feministen moslimvrouwen steunen in hun strijd voor emancipatie. Waarom heb ik ze dan zo weinig gehoord toen Ayaan Hirsi Ali die onmenselijke praktijken aan de kaak stelde? Waar bleven ze toen Samira Bellil slachtoffer werd van groepsverkrachting omdat ze geen hoofddoek droeg? Wat hebben ze gedaan voor hun moslimzusters toen Fadela Amara met 30.000 sympathisanten door de straten van Parijs trok onder de slogan 'Ni Putes, Ni Soumises' omdat ze het niet langer pikken dat orthodoxe moslimmannen hen als tweederangsburgers behandelen? Waar bleven hun steunbetuigingen toen Nahed Selim opriep om niet langer te zwijgen over alle misstanden die in naam van Allah en zijn profeet gebeuren? Els Flour vindt geen graten in het cultuurrelativisme en meent blijkbaar dat waarden als de vrijheid van meningsuiting, de scheiding van kerk en staat, de gelijkwaardigheid van man en vrouw, en het recht op zelfbeschikking niet universeel zouden moeten zijn. De realiteit is dat heel wat westerse feministen, vanuit die relativistische houding, zich oorverdovend stil en gedeisd houden over de duidelijke misstanden in de orthodoxe islamwereld. Velen onder hen minimaliseren de feiten, spreken van een 'andere' traditie, dat we onze westerse waarden niet moeten 'opdringen' want dat zou een suggestie van de eigen superioriteit inhouden, en vooral dat het op termijn allemaal wel goed zal komen. Zij zouden moeten beseffen dat ze door hun stilzwijgen heel wat moslimmeisjes veroordelen om hun leed in stilte te ondergaan. Nahed Selim stelt vast dat de revolutionairen van toen revolutiemoe zijn geworden. ,,Ze propageren conformisme, kritiekloos realisme en verering van religie, wat die religie ook voorschrijft''. De revolutionairen van weleer zijn de behoudende conservatieven van vandaag. ,,De revolutie tegen de onderdrukking van vrouwen is links Nederland een doorn in het oog geworden'', zo schrijft deze moslimfeministe die zichzelf altijd zag als een 'linkse', maar nu vaststelt dat net liberalen hier progressief denken en handelen. Ze begrijpt evenmin waarom bepaalde universele waarden geografisch of etnisch bepaald zouden zijn. ,,Voor mij ruikt dat eerder naar opportunisme'', aldus Nahed Selim die zich volmondig schaart achter de kritiek van Ayaan Hirsi Ali op de orthodoxe stroming binnen de islam die de letterlijke voorschriften van de Koran blijkbaar belangrijker achten dan de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en de grondwet. ,,Laat vrouwen zelf uitmaken wat emancipatie voor hen betekent'', zo besluit Els Flour, waarmee ze in feite zegt dat ik mijn mond moet houden. Welnu, ik doe dat niet. Ze verwacht alle hoop van allochtone vrouwenorganisaties en wil dat we die ondersteunen want ,,precies in zelforganisaties hebben vrouwen de ruimte om hun mening vorm te geven''. Welnu, ik wil meer. Vrouwen moeten overal hun mening vorm kunnen geven en niet alleen in - vaak door religieuze radicalen mee ondersteunde - 'zelforganisaties'. Het gaat mij niet om groepen of culturen, maar om elk individu, elke man en elke vrouw, en zijn of haar unieke en onvervreemdbare rechten. Daarom moeten we die vrouwen onvoorwaardelijk helpen. Ik heb geen probleem met vrijwillig gedragen hoofddoeken, wel met zelf opgelegde blinddoeken.

Dirk Verhofstadt schreef het boek 'De derde feministische golf' en is kernlid van de onafhankelijke denktank Liberales.