Het racisme in jouw eigen zelf

de jaren '80 waren ook wel weer een voortzetting van de egocentrische navelstaarderij van de tien jaar ervoor. Als je "niet lekker in je vel" zat ,kon het zomaar gebeuren dat je in de WAO terecht kwam of, wat misschien nog erger was, in een co-counceling groep.  Daar moest je natuurlijk je eigen ziel en zaligheid op tafel leggen. En als je hartstikke gek was dan deed je dat ook nog. Maar als je later op de markt iemand van jouw therapiegroepje tegen kwam dan liep die zo langs je heen. Het persoonlijke is wel politiek, maar het moet niet té dichtbij komen.

Een goed vriendin van ons riep ook wel eens in haar groepsgesprek: "Even een rondje politiek" en dan werd er even over politiek gsproken. Want je bent tenslotte ook nog deel van deze maatschappij, weet je wel. Als we in de tijd dat de AFA  en anti-racisme-groepen net een beetje in zwang begonnen te komen, begonnen te praten over de grote dreiging die er van racisme uitging, dan riep die vriendin dan ook, geheel in overeenkomst met haar psycho-drama-ervaringen: "Kijk ook eens naar het racisme in jouw eigen zelf". Daar had ze dan wel weer een beetje gelijk in.

Gelukkig studeerde die vriendin psychologie bij de beroemde Stigmata-Kenner Anton J.M. Dijker, zodat ze al gauw hém lastig ging vallen met allerlei emotionele en op jezelf gerichte psycho-terreur. Ze vroeg dan dingen als: "Maar wat doet dat met de emoties van de autochtone Nederlander? " Van die dingen. Nou daar moest dan onderzoek naar gedaan worden natuurlijk.

Ik heb het zelf nooit zo serieus genomen. Maar ik ben dan ook een "zelfverliefde macho", zoals een stevige pot met stekeltjeshaar me destijds reeds volmondig toebeet. In ieder geavl heeft die vriendin van mij nooit iets in de psychologie bereikt, maar die Anton J.M. Dijker des te meer. Hij heeft haar aanpak van racisme opgenomen in een belangwekkende psychologisch verantwoorde studie.
Kan je hier Downloaden: "Emotional_reactions_to_ethnic_minorities.pdf" (2404.1K)

De onderzoeksvraag is dus: "Welke emotionele reacties vertonen autochtone Nederlanders als ze geconfronteerd worden met leden van de etnische minderheden: Surinamers, Turken, Marokkenen? 

Als je die vraag anno nu zou stellen, wordt je zo door de interdepartementale werkgroep cartoon problematiek van je bed gelicht en opgesloten. Maar dat kon toen allemaal nog. Je moet wel bedenken dat de assumptie van de onderzoekers is, dat deze etnische minderheden gestigmatiseerde maatschappelijke groepen zijn en dat ze gediscrimineerd worden. Daarover hoefde geen onderzoek verricht te worden. Dat was al duidelijk.

Er werden vragenlijsten naar autochtone Nederlanders verstuurd, met open en gesloten vragen, waarin werd gevraagd welke positieve of negatieve gedachten er bij de respondenten opkomt als ze geconfronteerd worden, in het echt of in gedachten, met Surinamers, Turken, dan wel Marokkanen.

Op zich vind ik deze onderzoeksmethode slecht gekozen, omdat je er dan als onderzoeker zijnde niet bij bent als de vragenlijsten worden ingevuld en omdat het geen objectieve meetresultaten genereerd. Het was beter gewwest om een paar blanke studenten op te sluiten in een laboratorium en er elektroden op te plakken en dan films over Surinamers laten zien. Of, wat nog beter is, je stuurt een paar Marokkaanse jochies in het laboratorium en meet wat de emotionele reacties zijn. Maar dat hebben ze dus niet gedaan. Het onderzoek werd uitgevoerd onder de titel: "Amsterdammers over elkaar"

De vragen
In de vragenlijst staan dingen als: "Heb je ooit wel eens de neiging gehad Surinamers op afstand te houden?"
"Heb je ooit wel eens de impuls gevoeld een Turk te slaan?"
"Heb je ooit de neiging gehad meer contact met Marokkanen te zoeken?"
Durf te vragen, zou ik zeggen
De Resultaten


Zie ik dat nou helemaal verkeerd? Volgens mij wekken de etnische minderheden minder irritatie op hoe verder ze weg wonen, maar we zijn er nog steeds wel bezorgd over. Dat zal wel weer allemaal te kort door de bocht zijn. 

Het valt wel weer op dat het racisme alleen vanuit de autochtonen kan komen en dat de etnische minderheden zelf blijkbaar geheel vrij van vooroordelen geacht worden te zijn. 

Als autochtone Nederlanders op bezoek gingen bij Surinamers in 1986, dan had dat positieve emotioneel sociale gevolgen, terwijl een bezoekje thuis bij een Turk of Marokkaan vaak negatieve emotioneel psychische gevolgen voor de autochtonen had. De onderzoekers verklaren dat uit het feit dat de Nederlanders de Surinamers kunnen verstaan en een gezamelijke cultuur delen. De vraag is ,of we dan nog wel van racisme kunnen spreken. De Surinamers zijn immers vaak zwart van huidskleur. En toch voelen we ons er goed bij.

Nu zou ik alle andere "Amsterdammers over elkaar" onderzoeken ook eens moeten lezen om erachter te komen of er veel veranderd is de laatste jaren. Ik kan me voorstellen dat hoe meer je elkaar verstaat, hoe minder je onbekend en onbemind bent. Aan de andere kant zijn er door importhuwelijken zoveel Turken en Marokkanen het land binnen gekomen, dat er steeds minder contact tussen de bevolkingsgroepen is. Dus dat kan met name in Amsterdam-West en -Oost ook weer negatieve gevolgen hebben.