KAIROS Documenten, de verschillen

De bevrijdingstheologie maakt voor de onderbouwing van hun sociale standpunten graag gebruik van zogenaamde KAIROS documenten. Zo is er al in 1985 door zwarte theologen in de townships van Zuid-Afrika een KAIROS document  opgesteld, waarin op Bijbelse gronden de Apartheid wordt afgewezen. Maar er is ook een India-Kairos, een Zimbabwe-KAIROS , een Europees KAIROS en sinds 2008 een Palestina-KAIROS. Kortom: Waar er ook maar sprake van ongelijkheid, onderdrukking of sociale onrechtvaardigheid is, kan een KAIROS document de sociale activisten met de nodige theologische munitie voorzien.

Op 15 en 16 september hebben wij in Nederland onze eigen KAIROS conferentie op de Vrije Universiteit (245 Euro incl. borrel en overnachting) en Nederland zou Nederland niet zijn als ze niet naar hun eigen ongelijkheid, uitbuiting en onrechtvaardigheid zouden kijken, maar eens met hun opgeheven wijsvinger naar andere landen zouden wijzen. Kon je bij de Apartheid nog met recht zeggen dat we er iets mee te maken hadden, want "Apartheid" is het enige Nederlandse woord dat in alle alle internationale talen dezelfde betekenis heeft. Wees er maar trots op. Maar deze KAIROS gaat niet over de Nederlandse voedselbanken, niet over het Nederlandse uitzettingsbeleid, niet over het asociale kabinet Rutte, maar over Israel. Je moet je toch ergens tegenaan bemoeien.

Wat heeft het Zuid-Afrikaanse KAIROS document nou met het Palestina KAIROS document te maken? wat zijn de verschillen?

De zwarte Zuid-Afrikaanse theologen hadden qua argumentatie een heel sterk punt, want zowel de Zuid-Afrikaanse overheid, als de zwarte kerken, als de blanke kerken, hadden allemaal dezelfde religie: Het Christendom. Ze konden dus op grond van de bijbel beargumenteren dat er met die Apartheid iets niet helemaal in de haak was. Immers, er staat helemaal nergens in de Bijbel dat je mensen met een zwarte huidskleur door middel van een pasjessysteem buiten de deur moet houden en opsluiten in een homeland. En dan hebben de de blanke ZuidAfrikanen wel geprobeerd door middel van de tekst uit Romeinen13:1-7 ('De overheid draagt het zwaard niet tevergeefs')  te bewijzen dat je de overheid altijd moet gehoorzamen, maar dat zijn natuurlijk gemakkelijk te weerleggen stellingen. Immers, het gehele Oude Testament staat vol van profeten, opstandelingen en rebellen die tegen de rechtmatige overheid in opstand komen. 

Het Palestina-KAIROS document is alleen ondertekend door Christelijke theologen en daar hebben ze al meteen een heel zwakke positie. De Christenen vormen slechts een kleine minderheid in Israel en de Palestijnse gebieden. Die kunnen wel heel hard gaan roepen: "We zijn het er niet mee eens" , maar 'key-players' in het Midden-Oosten, de islamieten en de joden hebben daar heel weinig boodschap aan. Bovendien baseren die zich op geheel andere boeken en versies van boeken, dus een echt theologische grondslag voor discussie ontbreekt.

Met welke  Bijbelse teksten proberen de 'Patriarchen en hoofden van de kerken van Jeruzalem'  hun tegenstanders er toch van te overtuigen tot een vreedzame oplossing te komen?

Jeremia 6:14: "En zij genezen de breuk van de dochter Mijns volks op het lichtste, zeggende: Vrede, vrede! doch daar is geen vrede"

Ik denk dat premier Netanyahu van Israel niet heel erg van dit Bijbelse argument overtuigd zal zijn. Het zegt namelijk wat iedereen al weet: Er is geen Vrede. Wat en hoe en waarom wordt door deze heilige tekst niet nader verklaard. Terwijl enkele regels daarboven door de profeet Jeremia veel beter argumenten geleverd worden. Zodanig zelfs dat je moet toegeven: er is niet nieuws onder de zon:

Jeremia 6:6-8: " Want zo zegt de HEERE der heirscharen: Houwt bomen af, en werpt een wal op tegen Jeruzalem; zij is de stad, die bezocht zal worden; in het midden van haar is enkel verdrukking. Gelijk een bornput zijn water opgeeft, alzo geeft zij haar boosheid op; geweld en verstoring wordt in haar gehoord, weedom en plaging is steeds voor Mijn aangezicht. Laat u tuchtigen, Jeruzalem! opdat Mijn ziel niet van u afgetrokken worde, opdat Ik u niet stelle tot een woestheid, tot een onbewoond land."

Een andere Bijbeltekst die door de patriarchen en kerkleiders tegen Israel in stelling gebracht wordt is: Hebreeën 1: 1 

"Op velerlei wijzen en langs velerlei wegen heeft God in het verleden tot de voorouders gesproken door de profeten, maar nu de tijd ten einde loopt heeft hij tot ons gesproken door zijn Zoon, die hij heeft aangewezen als enig erfgenaam en door wie hij de wereld heeft geschapen."

Ook dat is in de complexe situatie van het Midden-Oosten theologisch gezien geen sterke tekst, omdat de islam en het jodendom Jezus niet als Zoon van God erkent, maar hooguit als profeet. Je hoeft niet te verwachten dat wie dan ook meteen zijn wapens neer zal leggen omdat Hebreeën 1:1 in stelling gebracht wordt.

Het lijkt wel of de Jeruzalemse kerkleiders alleen maar de bijbelse teksten uitkiezen waarvan ze denken dat die hen goed te pas komen. Erop vertrouwende dat de gelovigen niet verder lezen. Nu treft het dat ik als Synodaal Gereformeerde nogal bijbelvast ben en de Psalmen ken. Het Kairos document citeerd bijvoorbeeld Psalm 24:
"Van de HEER is de aarde en alles wat daar leeft, de wereld en wie haar bewonen."

Terwijl je even verder moet lezen om te lezen Psalm 24: 3
" Wie mag de berg van de HEER bestijgen, wie mag staan op zijn heilige plaats? Wie reine handen heeft en een zuiver hart, zich niet inlaat met leugens en niet bedrieglijk zweert."

Daar heb je het al. Er is strijd over de vraag wie de heilige plaatsen mag bezoeken en degene die liegt mag de berg niet op. Het staat er dus is het zo. Aan die vragen wilden de kerkleiders van Jeruzalem zich niet wagen. En terecht. Anders zou wel eens kunnen blijken dat er Bijbelse gronden zijn waarop een toegang tot heilige plaatsen aan leugenaars wordt ontzegd.

Nu heb ik het alleen nog over de theologische grondslagen van het Palestina KAIROS document gehad. Het feit dat alleen gebruik wordt gemaakt van Christelijke teksten en ook nog veelal uit het Nieuwe Testament, terwijl de twee machtigste groepen in het Midden-Oosten die teksten niet erkennen, biedt niet bepaald hoop. De rest van de argumentatie in et KAIROS document is nog veel erger, maar daarover later meer.