Schrijvende terroristen

De dader van Utoya heeft "een briefje" van 1516 bladzijdes achtergelaten. Ik schreef gisteren nog dat je aan de daad zelf niet kan herkennen met welk motief het gepleegd is. Het had net zogoed door  Al Qaida gepleegd kunnen zijn. Nu hebben we een document "The European declaration of Independence", waar de voorbereidingen, motivatie en ideologie van de dader in staan beschreven. Het hoofdstuk over Nederland is zonder toestemming overgenomen van blogger Fjordman, die op de website Gates of Vienna laat weten nog geheel in shock te zijn en enkele slachtoffers persoonlijk kent. Het document is een samenvatting van al die boeken die op de anti-islam-blogs van de laatste 6 jaar uitgebreid zijn besproken. "When Europe slept", "Eurabia", "Islam unveiled" noem ze allemaal maar op. De anti-islam-blogger-scene kan dus niet doen alsof het niets met hen te maken heeft. Heeft het namelijk wel.

Een veelgehoorde verontschuldiging voor zelfmoordterrorisme, die onlangs ook weer in het KAIROS-document van de Christelijke organisatie Sabeel opdook, is dat de daders zoveel verloren hebben en zo vaak hebben geprobeerd op vreedzame wijze de samenleving te veranderen, dat ze niet anders kunnen. In die opvatting wordt de terreurorganisatie gestuurd door impulsen van buiten en wordt ontkend dat de zelfmoordaanslag een bewuste keuze is, die de samenleving wil ontwrichten.

Tijdens de golf van terreur die de Rote Armee Fraktion, CCC en Brigate Rosse over Europa in de jaren zeventig uitstrooide, kwam er vanuit progressieve en Christelijke hoek opmerkelijk veel begrip en toenadering. Ik kende in die tijd Gereformeerde moeders die de ouders van de terroristen brieven gingen sturen. De terrorist Horst Mahler kreeg in de gevangenis bezoek van een staatssecretaris om over zijn motieven te praten. Ook de marxistische filosoof Jean-Paul Sartre ging de terroristen in de gevangenis opzoeken in de veronderstelling dat die iets zinnigs te zeggen zouden hebben.

Ook de Jihad-terreur, nu dertig jaar later, wordt met begrip en poging tot uitleg begroet, zoals bleek uit het bezoek van de Koningin aan een Marokkaans jeugdcentrum direct na de moord op Theo van Gogh en de vele subsidies aan moskee-projecten, ondersteund door zowel VVD- als PvdA-politici, die na de aanslagen in New-York, Madrid en London alleen maar meer werden. We moeten met elkaar praten is de algemene gedachte.

Een vooroordeel of verkeerde gedachte of hoe je het noemen wilt, die ik zelf ook koesterde is, dat wie de mogelijkheid heeft zijn denkbeelden op te schrijven en door middel van maatschappelijke actie om te zetten in veranderingen, niet zijn toevlucht tot geweld hoeft te nemen. Met andere woorden dat terreur en geweld een uiting van onmacht is, die ontstaat doordat de terrorist met andere middelen geen verandering kan teweeg brenegen. In die opvatting zouden schrijvende activisten niet tot terreur overgaan. Helaas blijkt deze week dat dit niet waar is en als je goed nadenkt over het verleden dan is het ook nooit waar geweest is.

De oprichters van de Rote Armee Fraktion zijn vóór die tijd succesvolle advocaten (Horst Mahler), journalisten (Ulrike Meinhof) en studenten (Gudrun Ensslin), geweest. Vooral Ulrike Meinhof is een voorbeeld van een schrijvende terroriste. Ze had genoeg invloed, capaciteiten en mogelijkheden op een andere manier de samenleving te veranderen.

Zelfs als de terrorist zelf niet in staat is zijn ideeën te verwoorden en door politieke actie te verwerkelijken, dan nog zijn er in diezelfde beweging genoeg mensen die een voorhoede vormen en door legale actie en het schrijven van boeken de doelen en idealen te verwoorden. Op die manier vormt het terrorisme vaak een gewapende en illegale tak van maatschappelijke partijen. Denk aan een Groen-Links wethouder die in Wageningen er voor zorgde dat belastend materiaal over Volkert van der G. op tijd werd weggeruimd. Denk aan de knokploegen van de AFA die lange tijd de gewapende voorhoede van Groen-Links en D66 vormden. Natuurlijk zonder dat dat ooit openlijk wordt gezegd. 

In veel gevallen is de keuze voor geweld er als eerste en komt het motief en het doelwit pas daarna. Er is een type psychopaat die niet zoveel strategisch denken of onmachtsgevoel nodig heeft om al gauw voor het middel van geweld te kiezen. Ik heb dat met eigen ogen in de kraakbeweging gezien. Sommige mensen staan altijd als eerste klaar om een knokploeg te vormen of een gewelddadige actie voeren. Anderen hebben daar veel meer moeite mee.

In het geval van de dader van Utoya is het superioriteitsgevoel duidelijk aanwezig. In de tekst van   "The European declaration of Independence" door hem geschreven, druipt het arrogante betweterige ervan af. Hij zou de EDL adviezen over straatacties gegeven hebben. Hij zou aan anderen uitleggen hoe de "Europese conservatieve beweging" verder zou moeten gaan. Terwijl hij waarschijnlijk de gehele tijd bij zijn moeder op de bank achter de laptop heeft gezeten. We moeten de verhoren nog even afwachten maar de almachtsgevoelens die deze dader heeft, het gebrek aan sociale contacten en organisatie, zouden een mogelijke psychologische duiding kunnen vormen.