Stedenband Amsterdam is ideologisch dingetje

Waar andere stedenbanden bedoeld zijn om er financieel voordeel uit te halen: Projecten voor ondernemers, handelsbetrekkingen, dienstreisjes, heeft Amsterdam, bij het aangaan van stedenbanden ,altijd ideologische doelen gesteld. Met name de idealistisch bevlogen Ed van Thijn dacht dat een stedenband de opheffing van apartheid kon bevorderen.

"De eerste stedenbanden ging Amsterdam in de jaren tachtig met Managua in Nicaragua en Beira in Mozambique. Het waren stedenbanden met een sterke ideologische lading: in beide landen was een linkse regering aan de macht gekomen, tot ongenoegen van de rechtse krachten in de regio. Een stedenband met deze besturen was een politiek statement van het gemeentebestuur, een verklaring van bereidheid om de politieke steun ook van concrete daden vergezeld te laten gaan. 

Amsterdam koos partij, in geval van Beira tegen het apartheidsbewind in Zuid-Afrika. "Beira was als havenstad van groot economisch en strategisch belang voor het buurland Zimbabwe dat na de onafhankelijkheid in 1980 onder zware druk van Zuid-Afrika was komen te staan," (...)

In de keuze voor de beide zustersteden is ook onmiskenbaar de hand zichtbaar van Ed van Thijn, de bevlogen burgemeester die het antiapartheidsbeleid ook in Amsterdam doorvoerde."

(Parool 2 januari 2014)

Managua
In 2002 werden de stedenbanden met Beira en Managua verbroken, omdat er in beide landen een rechtse regering aan de macht was gekomen. Voor de Amsterdamse bestuurders is de politieke signatuur dus belangrijker dan het handelsvoordeel, of de culturele waarde.

Burgemeester Job Cohen was zakelijker in zijn aanpak en koos voor stedenbanden met Oost-Europese landen en daarnaast met steden in landen van herkomst: Suriname, de Antillen, Ghana, Marokko en Turkije. Zodra Desi Bouterse echter door verkiezingen aan de macht kwam, werden de contacten weer verbroken.

Amsterdam heeft nog steeds de illusie een positie als wereldstad te kunnen behouden. Daarom worden er ook banden met andere wereldsteden, zoals São Paulo, Mumbai, Seoel, Peking, Hanoi, San Francisco, New York en Tokio en de Chinese wereldsteden Xiamen en Shenzen  aangeknoopt. Gelukkig is er in China geen rechtse regering aan de macht, anders moest de SP weer bakzeil halen.

Ghana
De grootste mislukking, qua Amsterdamse stedenband, is tot nog  toe de stedenband met Accra. Grote antropologische fouten, verkeerde inschattingen en misplaatste verwachtingen leidde ertoe dat de stedenband op sterven na dood is.

 "Amsterdam kent een grote Ghanese gemeenschap, maar die is vooral gelieerd aan de stam van de Ashanti. Met Accra wil die eigenlijk niets te maken hebben, laat staan dat er groot enthousiasme is om daar projecten te beginnen."

Niet voor niets ging het stadsdeelbestuur van Zuidoost, de belangrijkste woonplaats van de bijna vijftienduizend Ghanezen in Amsterdam, in 2004 een stedenband aan met Sunyani in het binnenland, dat haar dankbaarheid toonde door toenmalig stadsdeelvoorzitter Elvira Sweet tot chief uit te roepen. 

"De politieke top in Accra is sterk op de Verenigde Staten gericht. Daar wordt een relatie met heel veel dollars ondersteund. De Amsterdamse aanpak, waarbij relatief kleine bedragen worden ingezet, kan daarmee niet concurreren." 

Dat laatste bleek bij het uitwerken van de plannen voor de restauratie van het Usherfort, een eeuwenoude Nederlandse nederzetting in het oudste gedeelte van Accra. Het stadsbestuur hoopte op een royale schenking, waarmee het slavenfort in één klap kon worden gerestaureerd. Amsterdam stelde voor het vervallen monument stapsgewijs op te knappen. 

(..)  Maar in Ghana was men daar teleurgesteld over. En wat ook een rol speelde, was dat het fort de verantwoordelijkheid was van een ministerie en niet van het stadsbestuur. Iedereen wil natuurlijk scoren met de vruchten van een stedenband en gunt de ander het succes niet." (Parool 28 december 2013)

Tel Aviv
Voor dat Amsterdam een stedenband met Tel Aviv en Ramalah aan zou gaan, moet eerst gekeken worden welk ideologisch doel met de stedenband nagestreefd wordt en welke voordelen Amsterdam er zelf van heeft. Bij de stedenband met Tel Aviv kunnen innovatie, handel en ondernemerschap aan beide kanten gestimuleerd worden. Waarschijnlijk zijn alle drie kenmerken in Tel Aviv beter vertegenwoordigd en zou Amsterdam er nog het meest van profiteren. Tel Aviv is een enorm bruisende stad met economische groei, terwijl Amsterdam het vervuilde Disneyland van grote busladingen Chinese toeristen dreigt te worden. Terwijl de grachtengordel-elite mokkend in de bruine cafés over vroeger zit te praten.

Bij de stedenband met Ramalah (Westelijke Jordaanoever) loopt Amsterdam het risico weer in de oude ideologische val te lopen en als suikeroompje, die grote subsidies verstrekt, te worden gezien. De economie in Ramalah is corrupt, volgend en afwachtend. Bovendien is de economie van Ramalah volledig afhankelijk van bezetter Israël. De paar programmeurs die burgemeester van der Laan daar heeft ontmoet, zijn even met de haren erbij gesleept, maar kunnen de innovatieve kracht van Tel-Aviv nooit evenaren.

China
Het is maar de vraag of Israël zo op betere banden met Europa zit te wachten. Er is een grote uitstroom van Joden uit Europa naar Israël op gang gekomen en dat is echt niet alleen omdat de bedreigingen in Europa zo groot zijn. De hele sfeer, zowel economisch als politiek, is in Europa verziekt.

Israel richt zich in toenemende mate op India en China als handelspartners. De innovatieve kracht van Tel Aviv kan deze opkomende wereldmachten ten goede komen.