Goede raad is duur; Goede kritiek ook

Weet je wat jij eens zou moeten doen? Eerst even naar de Kamer van Koophandel! 

Een mooiere persiflage van een consultant met een eigen belang is er niet in de TV-reclame. In welke situatie je je ook bevindt, de consultant adviseert altijd dat je naar de Kamer van Koophandel moet gaan.

Tijdens mijn werk in de ICT heb ik gemerkt, dat goede adviezen vaak meer zeggen over de adviseur, dan over het probleem waar hij advies over geeft. Het sterkste voorbeeld heb ik in Duitsland meegemaakt, toen een klant opbelde en vertelde dat hij een ongesorteerde verzameling data had, die aan meerdere medewerkers ter beschikking gesteld zou moeten worden. Hebben jullie daar een software voor? Dat had mijn collega wel: "Heeft u wel eens van Lotus Notes gehoord". Eigenlijk klonk het net alsof hij zei: "Heeft u wel eens van de Jesus Christus gehoord?" Het systeem Lotus Notes was namelijk het enige waar hij verstand van had.



Mijn vrouw kreeg, nadat ze het gymnasiumdiploma gehaald had, van haar ouders het advies om bij de plaatselijke Kreissparkasse te gaan werken. Hun horizon reikte niet verder dan het volgende dorp. Zes jaar later was ze advocate in Bremen. Iets verder weg.Toen ik in 1991 ook in hetzelfde dorp woonde en geen werk had, raadden ze me aan bij een etalagebouwbedrijf vier kilometer verderop te gaan werken, want daar hadden ze ook een computer. Dan zou je denken: Dat zijn plattelanders en die zijn nu eenmaal zo. Maar hoogopgeleiden zijn niet veel anders.  

Teruggekomen in het vaderland, bleef het maar doorgaan met goedbedoelde en toch egocentrische adviezen. Van een manager kreeg ik het advies "Service manager" te worden. Ook in dit geval, zei het advies meer over de adviseur dan over mij. Het denkkader van de meeste mensen is beperkt tot dat waar ze zelf hebben beleefd of waar ze zelf over nagedacht hebben.

Tot nog toe dacht ik dat mensen alleen bij het geven van adviezen hun denkkaders niet kunnen overstijgen. Nu blijkt, dat ook het bekritiseren geheel egocentrisch gebeurd. Mensen kunnen alleen kritiek geven op zaken die ze zelf ook fout doen of waar ze zelf een zwakte hebben. Wordt er tegen je gezegd, dat je slecht communiceert, dan is in negen van de tien keren de bekritiseerder zelf ook niet bijzonder communicatief. Hij ziet de tekortkoming bij hemzelf en kan dan pas naar een ander kijken. Je kijkt voortdurend in de spiegel naar jezelf.

Een goede vriendin vertelde mij, dat ze mij nog nooit op een leugen had betrapt. Gelet op het bovenstaande hadden alle alarmbellen bij mij moeten gaan rinkelen. Op het moment dat iemand zo'n zin uitspreekt, geeft zij een kijkje in haar eigen ziel. Later bleek deze vriendin een notoire leugenares, die zelf op een leugen werd betrapt. Tot de dag van vandaag weet ik niet welke verhalen die ze vertelde echt waar zijn en welke niet.

Wordt er tegen je gezegd dat je je neus niet in andermans zaken moet steken, dan is in negen van de tien gevallen de criticaster zelf een nieuwsgierig aagje. Vertelt hij er ook nog bij, dat hij een beetje unheimisch gevoel heeft bij het idee dat je in zijn spullen kijkt, dan heb je een groot kans dat hij zelf tot stalker wordt. Ook nu kan de aanvaller niet anders doen dan vanuit zijn eigen denkraam een inschatting van het slachtoffer te maken. Hij laat zien hoe hij zelf is.

Zijn we dan geheel alleen en zowel wat betreft kritiek, als bij adviezen, op ons eigen inschattingsvermogen aangewezen?  In ieder geval heeft het zin de waarschuwingssignalen die je zelf al opvangt serieus te nemen. Daarnaast kan je van meerdere mensen adviezen aanhoren, zodat je kan aanvoelen wat voor jezelf het beste voelt. En bij kritiek zou je eerst moeten weten wat jezelf het belangrijkste vindt, om  daarna de juiste kritiek ter harte te nemen.

"Weet je wat jij eens zou moeten doen? Alleen de kritiek geven die ik ook al op mezelf heb!