HALT tentoonstelling in de TAC, Eindhoven

Het is misschien de laatste kans een artistieke tentoonstelling in het Temporary Art Centre te Eindhoven te bezoeken. Krantenberichten lezende, weet ik dat er geen stroom- en gasrekeningen meer worden betaald en dat de stad andere plannen met deze grond tegenover het PSV-stadion heeft. De laatste tijd wil de gemeente Eindhoven nog al graag hele hoge woontorens bouwen. (zie noot onderaan)

Als ik dan op een 'boycot Israël' website moet lezen dat '11 opkomende kunstenaars uit Nederland en Palestina hun visie op kolonialisme en postkolonialisme presenteren', ben ik toch wel benieuwd. Welke kunstenaars zijn dat en hoe brengen ze het thema Israël in verbinding met kolonialisme?

Aan de buitenkant van het TAC-gebouw is niet te zien dat hierbinnen een artistieke post-koloniale strijd wordt gevoerd. Als ik echter de lange gangen van het gebouw doorloop, zie ik eerst de BDS-activiste Sonja Zimmermann. Ik groet haar vriendelijk, tenslotte hebben we een gemeenschappelijk themagebied. Daarna bestel ik een koffie bij de bar en loop daarbij de vredesactiviste Jose van Leeuwen recht in de armen. Ook van haar kant geen greintje sympathie. Dat kan nog een gezellige avond worden.

Mijn designer-zoon zal mij door de tentoonstelling begeleiden. Het eerste kunstwerk ligt direct bij de deur en bestaat uit een verzameling negerfiguren uit het stripboek "Kuifje in Afrika". Het is niet mogelijk de zaal te betreden, zonder op een neger te trappen. Het doet mij een beetje denken aan de universiteit van Teheran, waar Israëlische vlaggen direct achter de deur liggen. Het is de bedoeling daar op te trappen.



Mijn zoon voelt zich door de opstelling van spreekballonen en uitgeknipte stigmatiserende stripfiguren aangevallen en geprovoceerd. "Het is een stripboek uit 1931 en nu wil de kunstenaar ermee bewijzen dat wij racist zijn. Terwijl alle mensen tegenwoordige weten dat het hier om stereotiepe voorstellingen van de neger gaat. Wat willen ze nu bewijzen?" Ik vertel hem dat ik ben opgegroeid met stripboeken van "De generaal", waarin mensen in Afrika steevast worden uitgebeeld als kannibalen die zendelingen in een grote pot kokend water gooien. Daarom heb ik er geen moeite mee als dit soort stereotiepen en clichés aan de kaak worden gesteld.

Intussen neemt beroepsactiviste José van Leeuwen, die niet met mij wil praten, nadat ze mij een buurthuis in de Spaarndammerbuurt heeft uitgegooid, van achter foto's van mij en zet die op facebook. Dat is haar manier van communiceren, mijnheer.

Opvallend detail van de tentoonstelling is, dat de makers van te voren niet bekend hebben gemaakt, wie de financiers en de meewerkende bedrijven van de tentoonstelling zijn. Dat zijn o.a. de A. M. Qattan Foundation uit Rammalah, de Lutfia Rabbani Foundation, Docp en Cultuur Eindhoven. Misschien durven de organisatoren de namen van deze geldschieters niet op de website te zetten, bang om met een BDS-actie in verband gebracht te worden. Je mag er echter vanuit gaan dat de financiers toch waar voor hun geld willen krijgen.

De kwaliteit van de getoonde kunstwerken is hoog. De makers gaan uit van hun eigen leefwereld en geschiedenis en zetten die ervaringen en gevoelens om in kunst. De gebruikelijke flirt met terroristische helden blijft geheel achterwege in deze tentoonstelling. Een kunstenaar heeft een koffiepot in de vorm van een machinegeweer gemaakt. Misschien wil hij hiermee tot uitdrukking brengen, dat Arabische mannen in Libanon liever met elkaar koffie zitten te drinken, dan met een machinegeweer de grens met wat zij 'Palestina' noemen, over te steken. We weten het niet.

De Arabische kunstenares Marah Zouabi toont op de tentoonstelling een film, waarin twee jonge vrouwen op een stoep in Libanon zitten en over hun familie praten. Een oud-oom van de vertelster is in 1948 op de grens tussen mandaatsgebied Palestina en Libanon vermist geraakt. De reden of oorzaak wordt niet verder gethematiseerd.

We gaan naar een zijruimte van de tentoonstelling. Er worden video's van marcherende blanke Amerikanen in de jaren zestig getoond. Ik zeg tegen mijn zoon: "In het denken van de antiracisten is het altijd de ander die racist genoemd wordt." Je zou ook eens bij jezelf te raden kunnen gaan en je afvragen welke post-koloniale gedachtes jezelf hebt.

Vreemd genoeg is het thema kolonialisme in de tentoonstelling geconcentreerd op twee volkomen verschillende opvallende thema's: namelijk 'Palestina' en 'Zwarte Piet'. Iemand als Gloria Wekker, die vandaag in de TAC een lezing houdt of Sylvana Simons, zullen ongetwijfeld uit kunnen leggen dat deze twee thema's heel erg bij elkaar horen, maar het gemiddelde kunstzinnige publiek van Eindhoven heeft hier toch wel enige uitleg bij nodig.

Waar de Arabisch/Libanese kunstenaressen in zichzelf gaan en zich afvragen wat het thema vluchteling en 'Heimatvertriebene' met henzelf doet, dit verwerkende in kwalitatief hoogwaardige kunst, hebben de 'Zwarte-Piet-kunstenaars' zich er gemakkelijk vanaf gemaakt. Een paar opruiende afbeeldingen van Jerry Affriye (Knowl'dge Cesare) en demonstraties maakt nog geen kunst. Dat het thema met kolonialisme te maken heeft moet ook nog uitgelegd worden.

We krijgen lekker zoet gebak van de organisatoren en er wordt een life performance vanuit The Student Hotel via Skype uitgezonden. Dan komen we al weer aan het einde van een geslaagde avond. De ondersteundende activisten Jose en Sonja zijn dan al lang weer naar huis. Teleurgesteld dat 'het Lijden van het Palestijnse Volk' en 'De Bezetting' slechts zeer terloops aan bod is gekomen en dat de boycot van Israël door deze tentoonstelling geen stapje dichterbij is gebracht. 

Reactie van TAC Eindhoven: De energierekening zal spoedig worden betaald. Zie ook de reactie in het ED